Tekelci rekabet eksik rekabet türlerinden birisidir. Eksik rekabetin bir diğer türü olan oligopole göre tekele daha uzak, tam rekabete daha yakındır. Tekelci rekabette firmalar fiyat alıcı değillerdir, fiyat üzerinde bir miktar güçleri vardır. Fakat yine de piyasada o kadar çok firma vardır ve her firma piyasaya oranla o kadar küçüktür ki bir firmanın yaptığı hamle piyasayı etkilemez. Bu nedenle tekelci rekabette bulunan firmalar karar alırken diğerlerinin tepkilerini göz önünde bulundurmazlar. Bu yönüyle tekelci rekabet tam rekabete benzer. Tam rekabete benzer bir başka yön de piyasaya girişin serbest olmasıdır, piyasaya girmek isteyen bir firma herhangi bir engelle karşılaşmaz. Bununla birlikte tekelci rekabetteki her firmanın ürünü diğerlerine göre bir miktar farklıdır. Bu yönüyle de tekelci rekabet tekele benzer. Küçük restoranlar, büfeler ve bunlara benzer esnaflar tekelci rekabet içerisindedir.
Tekelci rekabet durumunda da firmalar marjinal maliyetin marjinal hasılata eşit olduğu noktada karlarını maksimize ederler. Her firmanın karşı karşıya olduğu talep eğrisi tekel konumundaki firmanın karşı karşıya olduğu talep eğrisi ile benzerdir. Fakat tüketicilerin tercih edebileceği farklı firmalar da mevcut olduğundan bu talep eğrisi daha esnektir.
Yukarıdaki grafikte tekelci rekabet koşullarında bir firmanın denge durumu gösterilmiştir. Görüldüğü gibi kısa dönemde tam rekabette olduğu gibi normal üstü kar olabilir. Gri olarak taralı alan normal üstü karı temsil eder. Fakat uzun dönemde bu normal üstü karı gören başka firmalar da sektöre girecek ve karları normal düzeye indirecektir. Bu durumda marjinal hasılat eğrisi marjinal maliyet eğrisini uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin talep eğrisine teğet olduğu çıktı düzeyinde kesecektir.
Tekelci rekabetin tekelle kıyaslanması ise tam rekabetin tekelle kıyaslanmasına benzerdir. Tekelci rekabette uzun dönemde normal üstü karların olmaması çıktı düzeyinin daha fazla ve fiyatın daha düşük olmasını sağlar. Bununla birlikte şirketler piyasa dışında kalmamak için düşük maliyet ile üretme çabasında olacaktır. Fakat tekel konumunda olan bir şirketin ölçek ekonomileri elde etme şansı daha yüksektir ve araştırma geliştirme faaliyetlerine girmek için daha fazla imkanı olacaktır.
Tekelci rekabet için kurulan model birtakım yararlı bilgiler sağlasa da gerçek hayatla örtüşmeyen bazı yönleri vardır. Öncelikle uzun dönemde normal üstü karlar gerçek hayatta düşmeyebilir çünkü diğer şirketler eksik bilgiye sahip olabilir dolayısıyla normal üstü karın farkında olmayabilir, taleplerini doğru tahmin edemeyebilir.
Tekelci rekabette her firmanın ürünü diğerininkinden farklı olduğu için piyasanın toplam talebini belirlemek fazlasıyla güçtür. Bu nedenle tekelci rekabet modeli firma seviyesiyle sınırlı kalmaktadır. Fakat firmalar ürün, büyüklük, maliyet gibi yönlerden birbirinden farklı oldukları için tipik bir firma kabulü ile yapılan analiz sektördeki tüm firmaların gerçekteki durumlarıyla örtüşmeyecektir.
Son olarak tekelci rekabet modeli sadece fiyat ve çıktı düzeyi üzerine odaklanmıştır. Fakat tekelci rekabette her firmanın kendine has bir ürünü olduğu için fiyat dışı rekabet de söz konusudur. Fiyat dışı rekabetle kastedilen reklam ve ürün geliştirme ile firmaların kendi ürünlerine olan talebi arttırma ve taleplerinin fiyat esnekliğini düşürme çabasıdır.
Belli bir fiyatta ya da belli bir çıktı seviyesinde reklamın ya da ürün geliştirmenin optimum miktarı marjinal getirisinin marjinal maliyetine eşit olduğu miktardır. Fakat bu analizde belli başlı sıkıntılar vardır. Firma reklamın ya da ürününü geliştirmenin talep ve esneklik üzerine etkisini tam olarak kestiremez. Ayrıca reklamın ve ürün geliştirmenin farklı fiyatlarda ve farklı çıktı seviyelerinde farklı etkileri olacaktır. Bu nedenle firma çıktı seviyesi ve fiyat dışında reklam ve ürün geliştirmeyi de hesaba katarak karmaşık bir analizle seçim yapmalıdır.
ÇÖZÜMLÜ SORULAR
Tekelci rekabet koşullarının tekel koşullarına göre de tam rekabet koşullarına göre de bazı avantajları ve dezavantajları vardır. Tekelci rekabet koşulları altındaki bir firmanın tam rekabet koşullarındaki bir firmaya göre daha verimsiz çalıştığı düşünülebilir. Her iki durumda da firmanın maliyetleri aynıysa tam rekabette firmanın talep eğrisi yatay olacağından uzun dönem ortalama maliyet eğrisinin talep eğrisine teğet olduğu nokta dipteki nokta olacaktır. Tekelci rekabette ise teğet noktası daha yukarıdadır. Uzun dönemde her iki durumda da normal kar elde edileceği için teğet noktası aynı zamanda denge noktasıdır. Bu da göstermektedir ki tekelci rekabetteki bir firma ortalama maliyetinin en düşük olduğu noktada üretim yapmaz. Bu da bir firmanın piyasaya sunabileceğinden daha azını daha pahalıya sunacağı manasına gelir.
Bununla birlikte bu verimsizliğin çok da önemli olmadığı talep eğrisinin fazlasıyla esnek olduğu da savunulmaktadır. Bu verimsizliğine karşılık tekelci rekabet tüketicilere ürün çeşitliliği de sunmaktadır. Ayrıca tekelci rekabet altındaki firmaların maliyetlerinin tam rekabettekine göre daha düşük olacağı bunun da tüketicinin yararına olacağı da savunulanlar arasındadır.Tekelci rekabetin tekelle kıyaslanması ise tam rekabetin tekelle kıyaslanmasına benzerdir. Tekelci rekabette uzun dönemde normal üstü karların olmaması çıktı düzeyinin daha fazla ve fiyatın daha düşük olmasını sağlar. Bununla birlikte şirketler piyasa dışında kalmamak için düşük maliyet ile üretme çabasında olacaktır. Fakat tekel konumunda olan bir şirketin ölçek ekonomileri elde etme şansı daha yüksektir ve araştırma geliştirme faaliyetlerine girmek için daha fazla imkanı olacaktır.
Tekelci rekabet için kurulan model birtakım yararlı bilgiler sağlasa da gerçek hayatla örtüşmeyen bazı yönleri vardır. Öncelikle uzun dönemde normal üstü karlar gerçek hayatta düşmeyebilir çünkü diğer şirketler eksik bilgiye sahip olabilir dolayısıyla normal üstü karın farkında olmayabilir, taleplerini doğru tahmin edemeyebilir.
Tekelci rekabette her firmanın ürünü diğerininkinden farklı olduğu için piyasanın toplam talebini belirlemek fazlasıyla güçtür. Bu nedenle tekelci rekabet modeli firma seviyesiyle sınırlı kalmaktadır. Fakat firmalar ürün, büyüklük, maliyet gibi yönlerden birbirinden farklı oldukları için tipik bir firma kabulü ile yapılan analiz sektördeki tüm firmaların gerçekteki durumlarıyla örtüşmeyecektir.
Son olarak tekelci rekabet modeli sadece fiyat ve çıktı düzeyi üzerine odaklanmıştır. Fakat tekelci rekabette her firmanın kendine has bir ürünü olduğu için fiyat dışı rekabet de söz konusudur. Fiyat dışı rekabetle kastedilen reklam ve ürün geliştirme ile firmaların kendi ürünlerine olan talebi arttırma ve taleplerinin fiyat esnekliğini düşürme çabasıdır.
Belli bir fiyatta ya da belli bir çıktı seviyesinde reklamın ya da ürün geliştirmenin optimum miktarı marjinal getirisinin marjinal maliyetine eşit olduğu miktardır. Fakat bu analizde belli başlı sıkıntılar vardır. Firma reklamın ya da ürününü geliştirmenin talep ve esneklik üzerine etkisini tam olarak kestiremez. Ayrıca reklamın ve ürün geliştirmenin farklı fiyatlarda ve farklı çıktı seviyelerinde farklı etkileri olacaktır. Bu nedenle firma çıktı seviyesi ve fiyat dışında reklam ve ürün geliştirmeyi de hesaba katarak karmaşık bir analizle seçim yapmalıdır.
Yarışılabilir Piyasalar Teorisi <<<<< Mikro İktisat >>>>> Oligopol