Geleneksel Teorinin Eksiklikleri

Geleneksel kar maksimizasyon teorisi iki ana başlık altında toplanabilecek sebeplerle eleştirilmektedir. Bu nedenle bazı alternatif teoriler ortaya atılmaktadır. Bu eleştirilerin oluşturduğu ilk başlık firmaların karlarını maksimize etmelerinin mümkün olmadığı üzerine kuruluyken bir diğeri firmaların bunu başarabilecek dahi olsa yapmayacaklarına yöneliktir.

Firmaların karlarını maksimize edemeyeceklerine yönelik söylemlerin en büyük dayanağı firmaların bilgi eksikliğidir. Kar maksimizasyonu anlatılırken maliyetlerin içine fırsat maliyetlerinin de dahil olduğundan bahsedilmişti. Fakat en iyi alternatif olan eylemi bulmak her zaman mümkün olmayabilir, bunun dışında birçok firma maliyet olarak muhasebecilerden aldıkları fırsat maliyetlerini içermeyen maliyetleri kullanıyor olabilir.

Bilgi eksikliğinin kendini gösterdiği bir başka nokta da talep ve marjinal hasılatın bilinmesindedir. Firmalar mevcut durumlarındaki verileriyle sadece talep eğrileri üzerindeki bir noktayı bilebilirler fakat farklı fiyatlara tüketicinin tepkisinin nasıl olacağını bilemezler. Talep bilinmediğinde marjinal hasılat da bilinemez ve bu da marjinal hasılatın marjinal maliyete eşit olduğu, karın maksimize edildiği noktayı bulmayı zorlaştırır. Firmalar talep eğrilerini tahmin edebilmek için piyasa araştırmaları yapabilirler fakat bunun güvenilirliği de mutlak değildir. Özellikle rakiplerin farklı hamlelere verecekleri karşılıkların belirsiz olması ve bu karşılıkların talebi etkileyecek olması işleri zorlaştırır. Her şeye rağmen firmalar deneme yanılma yoluyla toplam maliyet ve toplam hasılat kavramlarını kullanarak karlarını maksimize edebilirler. Bu noktada marjinal hasılatlarını bilmeseler bile marjinal hasılatlarını marjinal maliyetlerine eşitlemiş olurlar. Bu nedenle kar maksimizasyon teorisi bilgi eksikliğinden kaynaklanan yetersizliklerine rağmen fiyat ve çıktıyı belirleme açısından yine de yararlıdır.

Karı maksimize etmeye yönelik eylemlerde karşılaşılan bir başka zorluk da zaman boyutudur. Firmanın ne kadarlık bir zaman diliminde karını maksimize etmeye çalışacağı önemli bir sorundur. Bir firma içerisinde bulunduğu yıl içerisinde karını maksimize etmeyi seçip yeni yatırım yapmamayı tercih edebilir. Bunun dışında firma daha uzun bir süreçte karlarını maksimize etmek için yeni makineler almayı da seçebilir. Firmanın stratejisi bilinmeden dışarıdan bakan birisi tarafından firmanın çıktı ve fiyat seviyeleri bilinemez. Dahası uzun vadeli plan yapmak istediğinde firma da vereceği kararlarla karını maksimize edemeyebilir. Çünkü talep ve maliyet eğrileri zaman içerisinde kaymalar gösterecektir, bu kaymaların yönünü ve miktarını önceden kestirebilmek mümkün değildir.

Geleneksel kar maksimizasyon teorisine yöneltilen diğer eleştiriler firma kar maksimizasyonu yapabilecek bilgiye sahip olsa bile firmanın bunu yapmayacağı iddiasına dayalıdır. Bunun nedeni genel olarak asıl-temsilci sorunu olarak bilinen kavramdır. Küçük işletmelerde firma sahibi aynı zamanda yönetimsel kararları da veren kişidir, küçük esnaf için durum böyledir. Fakat büyük işletmelerde hissedarlar firmayı yönetmesi için yönetim kurulu oluştururlar ve yönetim kurulu da firmaya bir yönetici atar. Burada yönetici aslında yönetim kurulunun temsilcisidir, aynı şekilde yönetim kurulu da hissedarların temsilcisidir. Yöneticinin bilgisi hissedarlardan daha fazladır, zaten yönetimsel kararların bir temsilciye bırakılmasının sebebi de budur. Fakat yöneticinin bilgisinin fazla olması firmaya yarar sağladığı gibi bir yandan da hissedarlar için tehdittir. Yönetici, elde edilebilecek maksimum kar hakkında daha az bilgisi olan hissedarların tatmin olacağı bir kar miktarını yakaladıktan sonra kendi çıkarlarını maksimize etmeyi hedefleyebilir. Bu doğrultuda daha az çalışmayı, kendisine daha iyi koşullar oluşturmayı, itibarını arttırmaya yönelik eylemlerde bulunmayı hedefleyebilir.

Hissedarlar temsilcilerinin tam olarak kendi çıkarlarına, yani firmanın karını maksimize etmesine çalışmasını sağlamak için birtakım tedbirler alabilir. Örneğin yöneticisinin kararlarını denetlemesi için bir mekanizma oluşturabilir ya da elde edilecek karla yöneticinin primlerini ilişkilendirebilir. Alternatif firma teorileri bu gibi motivasyon mekanizmalarını da hesaba katar.




Fiyat Ayrımcılığı <<<<< Mikro İktisat >>>>> Alternatif Teoriler